Krzysztof Mostowski

Wydaje się, że matematyka szkolna w ostatnich latach już się nie zmienia. Nic bardziej mylnego. Rozwój technologii spowodował ogromne zmiany nie tylko w matematyce, ale również w nauczaniu matematyki. Jeszcze 30 lat temu aby zobaczyć wykres jakiejś funkcji trzeba było przejść długi proces, a uczniowie dochodzili do tego często dopiero w klasie maturalnej. Obecnie uczeń nie musi znać takich pojęć jak badanie przebiegu zmienności funkcji by zobaczył w miarę dokładny wykres dowolnej funkcji na ekranie komputera.
Kiedyś nieumiejętność sprawnego rachowania była powodem do zakończenia szybko edukacji matematycznej. Tabliczka mnożenia i sprawne dodawanie to była podstawowa wiedza matematyczna. Te czasy już minęły, teraz mało kto sprawdza rachunki w sklepie, a na paragonie fiskalnym mamy wszystkie informacje wydrukowane. Nie tylko co i za ile kupiliśmy, ale jeszcze jakim podatkiem dany towar jest obłożony i ile tego podatku odprowadziliśmy. Biegła umiejętność rachowania (liczenia) nie jest już konieczna w szkolnej matematyce. Dużo ważniejsze jest cel, czyli co i jak mamy policzyć i w jakiej kolejności wprowadzać dane do urządzeń liczących. Obecnie możemy koncentrować się na konkretnych problemach, nie musimy już tracić czasu na długie i żmudne rachunki. Kalkulatory kieszonkowe typu Texas Instruments TI 106, najbardziej rozpowszechnione na świecie, można kupić w cenie jednorazowego biletu komunikacji miejskiej i w różnych wersjach są w każdej komórce. Są więc ogólnie dostępne.

Dowody "na talerzu"image002Takie dowody były atrakcją matematycznego Festiwalu w Warszawie na Ursynowie. Opisuje to w tym zeszycie Irena Słowik. Te dowody dotyczyły kątów w kole, a dokładniej tego, że kąt środkowy i na tym samym łuku oparty kąt wpisany w kole, są sobie równe. Te dowody nie powołują się na pojęcie miary kąta i nie korzystają z żadnych równań. Opierają się na spostrzeganiu symetrii. Można więc te dowody przedstawiać bardzo wcześnie, jeszcze w szkole podstawowej. Symetria, a zwłaszcza symetria osiowa względem osi pionowej jest bardzo pierwotnym atrybutem naszych spostrzeżeń wzrokowych, a nawet naszych biologicznych krewnych – wszystkich ssaków. Wcześnie zauważone symetrycznie wycelowane oczy tygrysa są ważnym ostrzeżeniem i wezwaniem do ucieczki. A kto ich nie zauważy temu biada.

Kłopoty z rozróżnieniem pomiędzy dosłowną a figuratywną (metaforyczną) interpretacją tekstów

Co to jest dosłowna interpretacja tekstu? Czy rzeczywiście zachodzi jakaś sensowna potrzeba przeciwstawienia
dosłownej i figuratywnej, tj. metaforycznej interpretacji przekazów?
Mówiąc o tekstach i przekazach matematycznych mielibyśmy mniej lub bardziej formalnie sformułowane przekazy.
Powierzchowna obiegowa opinia, którą słyszy się z wielu stron jest taka: nie ma żadnej różnicy z czymś takim w przekazach matematycznych.
Matematyka jest nauką ścsłą, kropka.
W praktyce nauczania matematyki nie możemy się z tym zgodzić. W nauczaniu matematyki zasadniczym zadaniem jest budowanie znaczeń słów, wyrażeń,
zdań, symboli i formułek które czasem traktujemy bardziej lub mniej formalnie, poddajemy takim lub innym regułom. Ale zasadniczą sprawą jest budowanie znaczeń.

Załączony tekst ukazał się zeszycie 3 "Matematyki" i do tej pory jest aktualny.
Warto też zapoznać się z dyskusją Schwartz-Steinhaus na łamach tego czasopisma, "Matematyka" nr 5, 1998 .